Śp. Ewelina Pęksowa wciąż należy do elitarnego grona artystów, a jej twórczość nawet po śmierci jest dalej ceniona i podziwiana na Podhalu i na całym świecie. Urodziła się 1923 roku w Zakopanem, w góralskiej rodzinie, a zmarła 12 czerwca 2015 r.
Zamiłowanie do sztuki wyniosła z domu, gdzie jej ojciec Stanisław Zubek, znany wytwórca nart oraz utalentowany snycerz, wykonywał tradycyjne podhalańskie sprzęty i meble domowe.
Malarka swoją twórczość rozpoczęła w latach 50. XX w. od nauki artystycznego obrabiania drewna by z czasem malować ikony wg własnej techniki poprzez połączenie wypalania, inkrustacji metalem oraz malowania. W roku 1968 r. zaczęła malować na szkle i po dwumiesięcznych przygotowaniach wystawiła pierwsze prace. Po pierwszym większym sukcesie, wystawie Polskich Szopek Ludowych w 1971 roku, rozpoczęły się wystawy indywidualne (55) i zbiorowe (ok. 300) w kraju oraz za granicą (m.in. w Bułgarii, Czechosłowacji, RFN, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, ZSRR), w których często nagradzano jej prace wysokimi nagrodami i wyróżnieniami. Jej prace znajdują się we wszystkich Muzeach Etnograficznych w Polsce oraz w krajach tj. Hiszpania, Francja, Niemcy, Szwecja, czy USA. Ponadto jej obrazy zdobią liczne świątynie w kraju.
Artystka malowała nawiązując w swoim stylu do ludowego malarstwa na szkle. Wyśmienicie odnajdywała się w tematyce sakralnej, zwłaszcza chrystologicznej. Lubiła także malować świętych, sceny biblijne oraz anioły. W obrazach pani Eweliny Pęksowej nie brakuje nawiązań do krajobrazu regionu - liczne kościółki, zajęcia ludności oraz miejscowy folklor. Pośród prac pani Eweliny znajdują się również obrazy o tematyce historycznej. Wśród zdobień można wyliczyć finezyjne ptaki, kwiaty pełne barw oraz różnego typu witraże. Artystka sięgała po różne odcienie czerwieni, żółci, błękitu i zieleni, a także złamaną biel, czerń, brąz i złoto.
Pani Ewelina za swoja działalność artystyczną została wyróżniona wieloma nagrodami m.in.:
- w 1976 roku otrzymała nagrodę im. Oskara Kolberga w uznaniu zasług dla kultury ludowej
- w 1978 roku Złoty Krzyż Zasługi nadany przez Radę Państwową
- w 1979 roku Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” nadaną przez Ministra kultury i Sztuki
- w 1987 roku otrzymała nagrodę im. św. Brata Alberta za osiągnięcia w sztuce sakralnej
- w 1992 roku Tytuł honorowy „Kobieta Roku 1992” nadany przez American Biographical Institute Ralaigh NC USA
- w 1993 roku Międzynarodowy Order Zasługi i Tytuł Honorowy Ekscelencji nadany przez International Biographical Centre Cambridge, England
- w 1997 roku złoty medal pamiątkowy NATO
- w 2008 roku Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- W 2009 roku Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Klerycy mariańscy miło wspominają dom p. Eweliny Pęksowej. Mówią o nim, że również był arcydziełem. Otoczony pięknym ogrodem, cały był wymalowany – ściany stropy oraz elementy umeblowania wypełnione były dziełami artystki.
Prace artystki można także podziwiać w galerii na Jaszczurówce.
Odsyłamy do ciekawego materiału - odcinka „Sztuki ludowej i naiwnej”, w reżyserii Romana Wikieł, prezentującego sylwetkę pani Eweliny Pęksowej.
https://ninateka.pl/film/sztuka-ludowa-i-naiwna-ewelina-peksowa
